Kościół św. Scholastyki (Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i św. Scholastyki, benedyktynek)
Kościół ten znajdował się w pobliżu kościoła Św. Krzyża, na rogu dzisiejszych ulic św. Marka i Św. Krzyża. Został zbudowany w 1648 r. dla benedyktynek ze Staniątek z fundacji szlachcica Marcina Świechowskiego i z inicjatywy ksieni Anny Cecylii Trzcińskiej. Świechowski, którego córka była zakonnicą w Staniątkach, oddał na tę potrzebę swoje nieruchomości. Był to nieduży kościół, salowy, zbudowany na planie prostokąta, ze skromną fasadą barokową. Już wkrótce po jego powstaniu pozostające tutaj siostry podjęły próbę uwolnienia się spod zwierzchności Staniątek. Spór toczył się w latach 1657–1663 i zakończył się powrotem miejscowych zakonnic z powrotem do Staniątek. Odtąd dom służył ksieni staniąteckiej w przejazdach.
Ostatecznie klasztor zniesiono w 1782 r., a wkrótce potem – w 1787 r. – prymas Michał Poniatowski oddał budynki miastu. Przeznaczono je na koszary garnizonu miejskiego i skład narzędzi przeciwpożarowych. Choć były one dużych rozmiarów, pozostawały w złym stanie (świadczy o tym opis z 1792 r. – m.in. potłuczone okna, zniszczona posadzka kościoła, brak powały i podłogi w sieni). Jeszcze w 1795 r. magistrat przeznaczył kościół na luterański dom modlitwy dla pruskiego wojska przejściowo okupującego Kraków. Potem budynku używano jako magazynu miejskiego. W 1850 r. pojawił się pomysł przeznaczenia go na potrzeby fabryki cygar. Obecnie funkcjonuje tam hotel. Budynki klasztorne w drugiej połowie XIX w. przebudowano na cele szkolne według projektu Filipa Pokutyńskiego. Znalazła tu siedzibę Szkoła Żeńska im. św. Scholastyki, obecnie Szkoła Podstawowa nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej. W kościele św. Floriana znajduje się zdekompletowany ołtarz św. Jana Chrzciciela, pierwotnie z kościoła mariackiego, który przez pewien czas znajdował się w kościele św. Scholastyki.
|
|
|
|
|
|
kościoły Św. Ducha i Św. Krzyża od zachodu, po prawej dach i sygnaturka kościoła św. Scholastyki, rysunek J. Brodowskiego, 1841 r. (ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa) |
kościół św. Scholastyki (na pomarańczowo) na Planie Kołłątajowskim z 1785 r.; ulica Rogacka to obecna ul. św. Marka ( Stare mapy Krakowa i okolic) |
|
|
centralna część ołtarza św. Jana Chrzciciela, pierwotnie z kościoła mariackiego, następnie kościoła św. Scholastyki, obecnie w kaplicy św. Anny kościoła św. Floriana (boczne kwatery zaginęły i zastąpiono je kopiami) |
kamienica na rogu ul. św. Krzyża i św. Tomasza, widok od południa |
|
|
kamienica na rogu ul. Św. Krzyża i Św. Tomasza, widok od zachodu, w tle szkoła stojąca na miejscu klasztoru |
|
Bibliografia
Kamila Follprecht, Zmiany własności nieruchomości w Krakowie związane z kasatami klasztorów przełomu XVIII i XIX w., „Hereditas Monasteriorum”, t. 5: 2014, s. 27–41.
Waldemar Komorowski, Kamila Follprecht, Rozwój urbanistyczno-architektoniczny Krakowa intra muros w czasach nowożytnych [w:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 (Biblioteka Krakowska, nr 150), s. 189–295.
Nieruchomości miasta Krakowa w czasach Sejmu Czteroletniego. Opis z 1792 roku, wyd. Kamila Follprecht, Kraków 2007.
Michał Rożek, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006.
Iwona Kęder, Wojciech Kęder, Kościoły nieistniejące [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 450–451.
Dzieje Krakowa, red. Janina Bieniarzówna, Jan Marian Małecki, t. II: Janina Bieniarzówna, Jan Marian Małecki, Kraków w wiekach XVI–XVIII, Kraków 1994.
Michał Rożek, Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 1983 (R. 33), s. 95–120.
Johann Friedrich Zöllner, Listy o Krakowie, opr. Izabela Kleszczowa [w:] Kraków za Stanisława Augusta w relacjach F. Lichockiego, A. Naruszewicza, J. F. Zöllnera, wstęp i opr. Izabela Kleszczowa, Kraków 1979.
Stanisław Tomkowicz, Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, Kraków 1926 (Biblioteka Krakowska, nr 63–64).
Eugeniusz Barwiński, Kraków na początku XIX wieku, „Rocznik Krakowski”, t. 18: 1919, s. 30–49.
Klemens Bąkowski, Dzieje Krakowa, Kraków 1911.
Klemens Bąkowski, Dawny Kraków, Kraków 1898.
Klemens Bąkowski, Historya Krakowa w zarysie, Kraków 1898 (Biblioteka Krakowska, nr 6).
Posiedzenie Rady Miejskiej dnia 8 lipca 1850, „Czas”, r. 1850, nr 156 (11 lipca 1850 r.), s. 2–3.
Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz, Kleynoty stołecznego miástá Krakowa, albo koscioły, y co w nich iest widzenia godnego y znácznego, przez Piotra Hiacyntha Prvszcza, krotko opisane, Powtornie záś z pilnośćią przeyźrzáne, y do druku z additámentem nowych Kośćiołow y Relikwii S. podane, z pozwoleniem Zwierzchnośći Duchowney, Kraków 1745.
2000–2024 Grzegorz Bednarczyk
Materiały z tej strony są objęte prawami autorskimi – zajrzyj do informacji na ten temat.
|
