Malowane cerkwie Bukowiny |
|||||||||||||
VoroneţMonastyr Voroneţ powstał w roku 1488 – ufundował go hospodar Stefan Wielki dzięki zabiegom pustelnika Daniły (według tablicy erekcyjnej budowa miała trwać niespełna cztery miesiące, wcześniej pustelnik miał opuścić swoje schronienie w Putna i postawić tu drewnianą kaplicę). Pierwotną formę cerkwi św. Jerzego, która obejmowała wzniesione na planie trójkonchowym nawę zwieńczoną wieżą oraz przednawie, można rozpoznać na obrazie wotywnym. Jej rozbudowa nastąpiła w 1547 r. z inicjatywy metropolity Grigore Roşca, uznawanego za drugiego fundatora świątyni – dodano wtedy jej część zachodnią (przedsionek). Cerkiew, podobnie jak wiele innych, łączy w sobie elementy bizantyńskie (plan trójkonchowy, wieża ponad nawą), gotyckie (dążenie wzwyż, ostrołukowe obramowania drzwi i okien, przypory) i miejscowe (wieża na czterech łukach i gwieździście uformowanej bazie, nisze pod gzymsem, ślepe arkady na apsydzie). Zachowały się w cerkwi pierwotne malowidła wewnętrzne – w nawie i apsydach pochodzące z czasów Stefana Wielkiego, a w pomieszczeniach zachodnich młodsze, a więc i nieco odmienne i nowocześniejsze. Wśród tych pierwszych szczególnie cenny jest wspaniały obraz fundacyjny, zawierający postaci Stefana Wielkiego z rodziną, patrona cerkwi św. Jerzego (jako pośrednika wstawiającego się za fundatorem do Jezusa) oraz Chrystusa. Dość wyjątkowe jest także przedstawienie w nawie błogosławieństwa Jessego (o tematyce podobnej do drzewa Jessego). W przednawiu szczególnie ciekawe jest kilkadziesiąt scen z życia św. Jerzego. Obok malowideł warto zwrócić uwagę wewnątrz na elementy wyposażenia (krzesło tronowe i część stalli pochodzą z XVI w.), nagrobki Daniły (w przednawiu) i Grigore Roşca (w przedsionku) oraz tablicę erekcyjną (nad wejściem do przednawia). Malowidła zewnętrzne zawdzięczamy wspomnianemu Grigore Roşca, który czuwał nad pracą malarzy. Pojawia się na nich niewiele wątków, za to w monumentalnym opracowaniu. Najniezwyklejszym i najcenniejszym spośród nich, kto wie czy nie najwspanialszym malowidłem z monastyrów bukowińskich, jest scena Sądu Ostatecznego, dzięki której cerkiew tą porównuje się często z Kaplicą Sykstyńską w Rzymie, a uważa za przewyższającą inne kompozycje włoskie i greckie. Ta ogromna, wielowątkowa, pięciopoziomowa kompozycja, zajmuje całą, niezakłóconą żadnymi otworami ścianę zachodnią (wraz z bokami dwóch narożnych przypór). Oryginalności dodają jej (podobnie jak i reszcie malowideł z Voroneţ) odważnie wprowadzone elementy typowo regionalne – mołdawskie instrumenty muzyczne, tutejsze krajobrazy, stroje ludowe – wszystko na błękitnym podkładzie, charakterystycznym dla tej cerkwi. Zwraca też uwagę sprawność malarza w oddaniu półcieni. Na ścianie południowej znajduje się drzewo Jessego (na wzór orientalnego kobierca) zawierające przedstawienia starożytnych filozofów. Nad wejściem, obok grupy Deesis, przedstawieni są pustelnik Daniło (jako założyciela wspólnoty mnichów) i Grigore Roşca; w pobliżu znaleźć można też scenę walki św. Jerzego ze smokiem, żywoty św. Mikołaja i św. Jana Nowego. Na apsydach, zgodnie z bukowińskim zwyczajem, przedstawiona jest hierarchia niebieska – pod oknem przedstawiono tutaj św. Jerzego na tronie jako patrona cerkwi. Ściana północna niestety została w dużym stopniu zniszczona, dopatrzeć się jednak można scen z Księgi Rodzaju, a pomiędzy nimi przedstawienia tzw. paktu Adama z diabłem – elementu miejscowych legend. Zachowały się nieliczne zabudowania klasztorne oraz brama pełniąca funkcję dzwonnicy – znajdują się tam dwa dzwony ufundowane jeszcze przez Stefana Wielkiego. W pobliżu znajdują się także relikty pierwotnego założenia, istniejącego tutaj przed 1488 r.
2000–2024 Grzegorz Bednarczyk Materiały z tej strony są objęte prawami autorskimi – zajrzyj do informacji na ten temat. |
|